WARMOND, 4 februari 2025 – De wegingsfactoren die zijn gebruikt in de aanbesteding van de pachtgronden in de Teylingse Boterhuispolder ondersteunden op geen enkele manier de ontwikkeling naar natuurinclusieve landbouw waar gemeente Teylingen met haar (nieuwe) omgevingvisie op inzet. Dat blijkt uit de lijst met wegingsfactoren, die het pachtkantoor gisteren op hun verzoek toestuurde.
Voorafgaand aan de aanbesteding hebben Lakenvelderboerderij Boterhuispolder en Stichting Wei & Water de gemeente en rentmeester meermaals verzocht om de puntentelling te delen zodat zij, met het oog op de marktdynamiek, een concurrerend bod konden doen. Aan die verzoeken is geen gehoor gegeven.
Factor prijs weegt veel zwaarder dan natuurinclusieve factoren
De nu openbaar gemaakte puntentelling laat zien dat een natuurinclusieve boer op basis van officiële certificaten zo’n 1000 punten kan verdienen: biologisch gecertificeerd (250 punten), zeldzaam runderras (150 punten), natuurboer certificaat (225 punten), deelname aan weidevogelbeheer (100 punten) duurzame & diervriendelijke stal (165) punten (totaal 890 punten).
Daarnaast worden voor iedere geboden euro 10 punten toegekend. Dat betekent dat een bod dat €100 per hectare hoger is, alle niet-financiële doelen teniet doet.
Kosten van mestafvoer hebben grote impact op grondprijs
Om de financiële afweging compleet te maken, is het nodig om ook de kosten van mest in het plaatje op te nemen. Sinds 2024 mogen boeren met relatief veel koeien ten opzichte van hun land minder mest uitrijden. Dit is het gevolg van Europese en nationele regelgeving. Het teveel aan mest moet worden afgevoerd van de boerderij en dat kost geld. Een boer betaalt hier op dit moment zo’n €30 per kubieke meter mest voor. Op het pachtland dat in de Boterhuispolder uitgegeven wordt, mag 20 kuub drijfmest uitgereden worden. Dat vertegenwoordigt een waarde van €600 per hectare. Uitrijden van de mest door een loonwerker kost zo’n €100 per hectare. Daarmee kom je op een ‘mestwaarde’ van €500 per hectare natuurgrasland. Anders gezegd: voor elke hectare natuurgrasland bespaart een boer € 500 kosten op de afvoer van mest. Door dit bedrag bovenop de reguliere pachtprijs te bieden, heeft deze boer dus geen extra kosten.
Zonder mestoverschot is serieus meebieden onmogelijk
Boeren zonder mestoverschot hoeven geen kosten te maken voor de afvoer van mest. Voor hen valt er dan ook niets te verrekenen vanuit de mestboekhouding, en is de normale pachtprijs leidend. Die wordt door hen onder meer berekend op basis van de grasopbrengst. Het betekent dat boeren zonder mestoverschot geen kans maken om een concurrerende bieding te doen, wanneer er geen passende extra voorwaarden in de aanbesteding worden meegenomen.
Didam-arrest geeft alle ruimte voor extra voorwaarden
Het college van B&W van gemeente Teylingen publiceerde maandag 3 februari een brief waarin zij wederom achter het Didam-arrest schuilt. Dit arrest geeft echter alle ruimte om belangen op een andere manier af te wegen. Zoals bijvoorbeeld gemeente Ede en Staatsbosbeheer doen.
We willen er daarnaast op wijzen dat de gemeente in de afgelopen jaren in diverse beleidsdocumenten, waaronder de nieuwe omgevingsvisie, heeft uitgesproken te willen koersen op natuurinclusieve landbouw en dat men de bescherming van zeldzame rassen prioriteit wil geven. Het Didam-arrest biedt alle ruimte om deze uitgangspunten concrete invulling te geven via de wegingscriteria in deze aanbesteding.
Financiële gewin op korte termijn doorslaggevend
Het is treurig te constateren dat bij een maatschappelijke belangenafweging in de gemeente Teylingen, het financiële gewin op de korte termijn de doorslaggevende factor is. We zijn ons ervan bewust dat veel gemeenten, waaronder Teylingen, de komende jaren voor budgettaire uitdagingen staan die vele groepen in de samenleving raken en dat het budget ergens vandaan moet komen. Dat neemt niet weg dat ook de historie, de toekomst en andere dan financiële waarden in de besluitvorming meegenomen moeten worden. Om nog maar niet te spreken van de (private) fondsen die door Stichting Wei & Water worden aangesproken om het gebied aantrekkelijker te maken.
Reactie gemeente zonder wederhoor
Het college schermt in haar brief ook met een door de nieuwe beoogde pachter aangeboden samenwerkingsvoorstel aan de Lakenvelder boerderij, terwijl de voorwaarden in haar eigen pachtcontract dit verbieden. Tevens is er geen navraag gedaan over de voorwaarden die de nieuw beoogde pachter stelt en is er geen contact opgenomen met de Lakenvelder boerderij om deze informatie te verifiëren. De kans is groot dat met de opgedreven grondprijzen samenwerking onmogelijk is.
Het is natuurlijk fantastisch wanneer een intensieve boer probeert te extensiveren door in te schrijven op dergelijke pachtgronden. Wanneer dit er echter toe leidt dat boerderijen moeten verdwijnen die deze stap in het verleden al gemaakt hebben, dan wordt het paard achter de wagen gebonden. Er wordt dan per saldo geen enkele extra hectare landbouwgrond geëxtensiveerd. Ook voor de nieuw beoogde pachter is dat geen fijn vooruitzicht. Het valt de biedende boer niet aan te rekenen, maar van een overheid – nota bene de eigen gemeente – verwacht je niet dat ze deze dynamiek aanslingert.
Ik heb net de (digitale)petitie ondertekend en hierbij nog even mijn steunbetuiging. Ik vind het bijzonder teleurstellend dat dit proces zo is verlopen. ik heb het idee dat het proces van opstellen van gunningscriteria en wegingsfactoren onvoldoende rekening heeft gehouden met nieuwe inzichten in natuuurbeheer. De factor prijs lijkt een veel te groot gewicht te hebben gekregen. Overigens kan ik geen gedetailleerde info op internet vinden over het programma van eisen en gewichten. Ook is de (gedetailleerde) uitslag nog niet gepuliceerd.(!?)
Tenslotte vind ik het bijzonder onredelijk, dat de effectuering van het besluit binnen 1 maand moet plaatsvinden! Dat is toch bijzonder onredelijk! Hiervoor zou toch een veel langere termijn gevraagd mogen worden.
Ik lees op de site van de gemeente Teijlingen dat op woensdag 12 februari om 19.00 uur een extra raadsvergadering over dit alles plaatsvindt. Ik ga deze vergadering bijwonen.
ik hoop dat jullie mogen blijven. Het verhaal over de invloed van de financiele waarde van het mestoverschot vind ik zeer helder geschreven. Ik kom nogal eens in jullie polder en zal een keer langskomen voor een stukje vlees voor de visite en dus ook voor mij.
Ongetwijfeld kan Teijlingen 20.000 euro extra aan pachtinkomsten goed besteden.
Pas op, bij het collegebesluit over de aanbesteding heeft Overwater het nieuwe pachtcontract vast al klaar liggen.
1. Kan de beoogde nieuwe pachter per 1 maart of zelfs eerder al (na verloop van de bezwaartermijn?) de mest gaan uitrijden?
Gaat er dan op de gronden meteen ACHTERUIT GEBOERD? En tegen welke kosten, dan en op termijn!?
Heeft een bezwaar tegen dit collegebesluit ook een ‘schorsende werking’?
Zo nee, is er bij dit besluit ook een ‘voorlopige voorziening’ mogelijk, met een ‘schorsende werking’?
2. Het is onzeker wat de gemeenteraad wil en kan. Behandeling van het bezwaar duurt enige tijd.
Doodleuk communiceert het gemeentebestuur op de gemeentelijke website dat u met dit besluit rekening had kunnen houden, zelfs bij het schandalige, korte tijdschema.
Andersom, voor de beoogde pachter, moet ook gelden, dat deze er van uit kan gaan dat een ingediend bezwaar, tegen de uitslag van de aanbesteding, kan stand houden!
Een vordering tot schadevergoeding van uw kant lijkt me passend om in te dienen binnen de bezwaartermijn. Daarvoor zijn toch wel omstandigheden aan te wijzen?
Overigens, wat een blunder om niet te zijn gewezen op bezwaarmogelijkheid!
3. In het Grondbeleid en elders erkennen raad en gemeentebestuur de ‘compensatienatuur’ van de gronden in de Boterhuispolder, nl. de natuurcompensatie voor de woningbouwplannen in Teijlingen.
Is er zo, bij exploitatie van deze gronden sprake van “maatschappelijk rendement waarbij gestuurd wordt op het vervullen van beleidsdoelen en ambities (leefbaarheid, cultuur, inclusiviteit, natuurontwikkeling)? Die mogen toch wat kosten!?
“Dit kan betekenen dat de gemeente bewust een minder gunstig financieel resultaat of zelfs een onrendabele top accepteert wanneer de ontwikkeling een belangrijk maatschappelijk doel dient”.
Tot dusver accepteerde het gemeentebestuur de -kennelijk- redelijke pachtsom.
De nu geboden pachtsom staat los van hoe een verpachter en pachter doorgaans redelijkerwijs overeenstemmen over een pachtsom, met behoud van regie over het beheer van gronden.
4. Anders omgaan met Didam: was deze aanbesteding nodig?
In tegenstelling tot wat de gemeente aangeeft:
de Didam-regels dwingen NIET tot een overeenkomst met de hoogste bieder. En zeker zo belangrijk: de aanbesteding was niet nodig en niet passend, lijkt me.
Zou u met toepassing van de Didam-regels te kwalificeren zijn als de enige geschikte gegadigde voor de pacht?
Had de raad zich ook kunnen uitspreken, toen bleek dat het gemeentebestuur iets anders voor had met de verlenging van de pacht, met gevolgen voor het beheer van de gronden en voor natuurontwikkeling?
De mededingingsruimte hoefde niet te worden geboden. Het kon toch aannemelijk, aantoonbaar zijn dat alleen u als gegadigde in aanmerking komt?
Daarvoor hoeven echt niet alle 7 klassieke deugden die ook toepasbaar zijn in het bestuur aangesproken.
5. Immers, van belang zijn de status van de gronden en vooral uw beheersinspanningen in de Boterhuispolder en omgeving:
de bedrijfsvoering en daarbij de uitgeworpen lijnen naar gemeente en andere instellingen en de samenwerkingen die al langer en recent zijn aangegaan.
Trouwens, als gekozen voor u als enige in aanmerking komende gegadigde, hoe was/is er dan kans op een serieuze gegadigde, gelet op transparante en toetsbare criteria, na de kennisgeving van het voornemen om aan u de gronden weer in pacht uit te geven?
Hoe had de gemeente die gegadigde dan beoordeeld, hoe gewogen!?
6. Een langjarige pachtovereenkomst (tot ‘de 65-jarige leeftijd’ ) met redelijke pachtprijs en ‘ambitieuze’ beheersvoorwaarden: wat kunnen gemeente en u overeenkomen?
Dit gesprek had toch een jaar geleden, of tenminste voor de zomer van 2024 moeten plaatsvinden!?
Er was toch nooit zo’n commotie over deze pachtgronden ontstaan als de verlenging van de pachtovereenkomst anders was aangepakt?
7. Hoe zou dan de aandacht zijn geweest voor de kosten en baten van natuur, voor maatschappelijke, ‘regeneratieve’, ‘natuurinclusieve’ landbouw, voor effecten op natuurontwikkeling!?
8. De gemeente houdt rekening met risico bij niet goed gelopen aanbestedingen en begroot kosten voor monitoren en leren van procedures etc.
Nogmaals, allegoeds en veel succes!